Asım Divleli: “Arap ulusal hareketleri içinde Mısır örneği hem tarihsel öncelik hem de kullanılan araçların çeşitliliği ve niteliği bakımından dikkat çekicidir”
Samsun Üniversitesi (SAMÜ) Düşünce ve Sanat Çalışmaları Uygulama ve Araştırma Merkezi (DÜSAM), Tarih Konuşmaları dizisi kapsamında, 4 Haziran 2024 tarihinde Dr. Abdullah Asım Divleli’yi ağırladı. Fikriye Karaman moderatörlüğünde gerçekleşen programda, “Mısır Ulus Kimliğinin Oluşumunda Tarihyazımı ve Mimarlık” ilişkisi üzerinde duruldu.
Konuşmasına Mısır’ın Arap uluslaşma hareketleri içerisindeki yeri ve önemini vurgulayarak başlayan Divleli, Mısır örneğinin hem tarihsel öncelik hem de kullanılan araçların çeşitliliği ve niteliği bağlamında oldukça dikkat çekici bir uluslaşma hikâyesine sahip olduğunu ifade etti. Bu bağlamda Mısır ulusal hareketinin bu özellikli durumunun tarihyazımı ve mimarlık gibi birbiriyle ilişkili iki kurucu zemini ön plana çıkardığını, kendi çalışmasında da bu ikisi arasındaki ilişkiyi ele almaya çalıştığını vurguladı. Milliyetçilik ile Avrupamerkezcilik ve oryantalizm arasındaki ilişkiye dikkat çeken Divleli, şu ifadeleri kullandı: “Uluslaşma düşüncesinin kendisi bir tür yerelleşme bahsi gibi görünse de, Mısır’ın uluslaşma sürecini inşa eden tarihyazımlarının kahir ekseriyeti, milliyetçiliğin tarihsel kökenlerine ve aktörlerine Avrupa merkezli ve oryantalist bir perspektiften yaklaşmış ve bu uluslaşma süreci ve araçlarına ilişkin birtakım tarihyazımına ilişkin sorunsallar ortaya çıkarmıştır.”
Divleli, milliyetçi tarihyazımının etkisinden kurtulan çağdaş araştırmaların bu sorunsalların zaman, mekân, aktörler ve hadiseler gibi zeminler üzerinden ele alınarak, hâkim tarihyazımı yaklaşımlarının inşa ettiği Mısır uluslaşmasını yeniden ele almaya ve yeni boyutlarıyla tartışmaya imkân verdiğine dikkat çekti.
Bu bağlamda kendi çalışmasında Mısır uluslaşma hareketini 19. ve 20. yüzyıl boyunca cereyan eden tarihsel hadiseler, aktörler, tarihyazımları ve mimarlık meseleleri dikkate alınarak “Avrupalıların Mısır’ı”, “Mısırlıların Mısır’ı” ve “Nasır’ın Mısır’ı” olmak üzere üç farklı zamansal aralığa göre dönemlere ayırdığını ifade etti. Uluslaşma süreci ve mekanizmalarını da bu dönemlendirmeye göre yeniden ele alarak tartıştığını belirtti. Bu dönemlendirme içinde yapılan yeni okumaların arkeoloji, turizm, seyahat, korumacılık-restorasyon, müzecilik, anıt, mimari ve kentsel tasarım, resim, kalkınmacı sanayi gibi kavram ve eylem alanlarını Mısır ulusal kimliğinin teşekkülündeki önemli kurucu zeminler olarak değerlendirdiğini ifade etti.
Canik Kampüsü 100. Yıl Konferans Salonu’nda gerçekleşen etkinlik, katılımcıların aktif katılımı, soru ve katkılarıyla sona erdi.
