M. Ertan Kardeş: “Sağlıklı bir politik beden için genel irade duygusu, daima kişisel çıkarlardan daha faydalıdır”
Samsun Üniversitesi (SAMÜ) Düşünce ve Sanat Çalışmaları Uygulama ve Araştırma Merkezi (DÜSAM), Öteki Buluşmalar dizisi kapsamında, 19 Mart 2024 tarihinde, Prof. Dr. M. Ertan Kardeş’i ağırladı. Peyami Safa Gülay moderatörlüğünde gerçekleşen “Jean-Jacques Rousseau ve Politik Beden: Bağlar, Düğümler, Çözülmeler” başlıklı programda, geleneksel Rousseau okumalarına alternatif bir Rousseau okuması ön plana çıktı.
Kardeş, öncelikle Rousseau’nun kaynak kitaplarda kolaylıkla organizmacı olarak değerlendirilmesine itiraz etti. Bu noktada Rousseau’nun beden metaforuna hangi saiklerle müracaat ettiği üzerinde duruldu. Öncelikle metafor kavramını yine geleneksel kullanımlarından uzaklaştıran Kardeş, metaforun basitçe asli bir şeyin ikamesi olarak değerlendirilemeyeceğini, bilakis metaforun metafor olmadan ifade edilemeyen bir şeyi dile getirdiğini vurguladı. Bu anlamda metaforun basit bir taklit olarak değil, yeni bir şeyin üretilmesi olarak değerlendirilmesi gerektiğine işaret etti.
Peki, nedir bu yeni olan? Bu sorunun cevabı için Rousseau’nun kestirme yoldan organizmacı olarak değerlendirilmesine dönmek gerekti. Rousseau’nun sıklıkla beden metaforuna başvurduğu ve toplum, birey ve politik beden arasında çok çeşitli geçişkenlikler bulunduğu noktalarına dikkat çeken Kardeş, bu bedenin özgün bir bünye olarak değerlendirilmesi gerektiği üzerinde durdu. Bu özgünlük, bedeni oluşturan bireylerle bedenin kendisi arasındaki karşılıklı ilişkiyle mümkün olabilecek bir özgünlüktür. Bu noktada Rousseau’nun belki en önemli vurgusunun, işte bu ilişkinin, yani bedenle bedenin parçaları arasındaki ilişkinin sağlığı noktasında söyledikleri olduğu akılda tutulmalıdır. Bu çizgiyi çeken Kardeş, sağlıklı bir politik bedenin sadece bu karşılıklı ilişkiyle mümkün olamayacağını, nüfus, coğrafya gibi dışsal unsurların da beden üzerinde etkisinin bulunabileceğini ifade etti.
Ortaya çıkması gereken bir genel irade duygusundan bahseden Kardeş, bir kez daha sağlıklı bir politik bedenin oluşmasının kolay bir şey olmadığı üzerinde durdu. Nitekim, Rousseau’nun şahsi çıkarların daima işleyeceğinin, dolayısıyla genel irade duygusuna bir dezavantaj oluşturacağının farkında olduğunu belirtti. Bu noktada, insanların farkında olmaları gereken bir uyarı, Rousseau’dan hareketle gündeme geldi: Sağlıklı bir politik beden için genel irade duygusu, daima kişisel çıkarlardan daha faydalıdır. Bu anlamda uzun vadede bedenin sağlığını sağlayacak genel irade duygusunun, kısa vadeli çıkarlar teklif eden şahsi çıkarlara galip gelmesi, politik beden için hayati bir hamle olarak görünür.
Kardeş, sunumunun sonunda Rousseau’nun nihayet cumhuriyete yönelik kuvvetli bir vurgu yaptığını belirtti. Bununla beraber, Rousseau’nun toplumu birbirine karşılıklı bağlarla bağlanan politik bir beden metaforu üzerinden okumasının, günümüzün alternatif politika üretme krizleri yaşayan siyasetleri için dikkate alınması gereken bir kapı açtığını vurgulayarak sunumunu tamamladı.
